دان و خوراک طیور؛ تاریخچه
خوراک یا دان طیور در واقع غذایی برای طیور مزرعه از جمله مرغ، اردک، غاز و سایر پرندگان اهلی است. پیش از قرن بیستم، مرغ‌ها بیشتر در مزارع سنتی و بدون هیچگونه سیستم مکانیزه نگهداری می‌شدند و با خوردن حشرات، دانه‌های پراکنده در سطح زمین و گیاهان اطراف مزرعه، تغذیه‌ی خود را فراهم می‌کردند. البته در همان دوران نیز دانه‌های مغذی و غلات، پسماندهای غذاهای خانگی، مواد غذایی حاوی کلسیم مانند پوسته صدف و پسماند باغ و باغچه تکمیل‌کننده خوراک طیور بوده است.
تا پیش از پیشرفت دانش مرغداری و کشاورزی، در بسیاری از مزارع گله‌ها را همچنان با همین روش خوراک‌دهی پرورش می‌دادند تا اینکه روش‌های نوین خوراک‌دهی و تهیه دان طراحی شده و توسعه یافتند. در روش‌های مدرن جیره‌بندی طیور اغلب از ترکیب اقلامی از جمله غلات مانند ذرت و گندم، مکمل‌های پروتئینی مانند کنجاله سویا، مکمل‌های معدنی و مکمل‌های ویتامینه استفاده میشود.
مقدار خوراک و نیاز غذایی به آن به عوامل بسیاری مانند هدف از پرورش طیور (گوشتی یا تخمگذار)، وزن و سن طیور، سرعت رشد، میزان مطلوب تخم‌گذاری، آب و هوا (هوای سرد یا مرطوب سبب صرف انرژی بیشتر در پرندگان میشود) و مقدار غذایی که طیور در جستجوی خوراک در مزرعه بدست می‌آورند بستگی دارد. همین عوامل سبب شدند تا رفته رفته طیف گسترده‌ای از فرمولاسیون‌های خوراک پدید آیند. همچنین جایگزینی مواد اولیه‌ی ارزان قیمت سب شد تا انواع دان بیش از پیش دستخوش تغییرات شود.
جهت دانلود کاتالوگ محصولات دان و کنسانتره تلاونگ اینجا کلیک کنید.
روش‌های تهیه و تولید دان طیور
پیشرفت تکنولوژی در صنعت مرغداری و پرورش طیور باعث شد که امروزه ترکیبات غذایی فرموله شده و دقیقی به لحاظ علم تغذیه به بازار عرضه شود که علاوه بر صرفه اقتصادی، تمامی نیازهای غذایی پرنده را طبق فاکتورهای معین تامین کرده و علاوه بر آن کار را برای سیستم خوراک‌دهی در مرغداری‌ها ساده‌تر کند.
روش‌های تولید دان امروزی علاوه بر اینکه طیور را بطور کامل و دقیق تغذیه می‌کنند، سبب میشود تا بسیاری ازعوامل باکتریایی مانند سالمونلا که از طریق تغذیه به طیور منتقل میشود از بین بروند و حتی عواملی که مانع رشد بهینه‌ی پرندگان میشود و در مواد اولیه منابع گیاهی همچون سویا، گندم و غیره نهفته است در دمای فراوری غیر فعال شوند.
برای تهیه دان یا خوراک طیور سه روش کلی وجود دارد که در ادامه بطور خلاصه و مفید با هر کدام از آن‌ها آشنا خواهیم شد.
۱. دان آماده یا دان کامل
در حال حاضر در ایران کارخانجات و سوله‌های بسیاری وجود دارد که کارشان تولید خوراک دام و طیور است. همانطور که پیش از این اشاره کردیم دان یک مفهوم کلی و به معنای خوراک کامل طیور است و شامل اقلام اساسی و مورد نیاز طیور میشود. حدود ۷۰ درصد مواد اولیه تشکیل دهنده‌ی دان ذرت و سویا است و مابقی آن را نهاده‌های دیگری شکل می‌دهند که با نام ریز مغذی‌ها شناخته می‌شوند. دان کامل نیز به همین معنا است؛ ترکیب ذرت و سویا با ریزمغذی‌ها که در بخش‌های بعدی بیشتر در موردشان خواهیم خواند.
تمام اقلام موجود در دان کامل و آماده طبق فاکتورهای غذایی تایید و اندازه‌گیری شده تهیه می‌شوند و حاوی مواد بسیار مغذی هستند که نیازهای رشدی و جسمی پرنده را تامین می‌کند. برای مرغداران که مشتریان اصلی این محصولات هستند تفاوتی ندارد که آیا محصولی که بدستشان می‌رسد تولید یک کارخانه باشد یا از همکاری چند شرکت یا تولیدکننده بدست آمده باشد. آنچه برای مرغدار مهم است اطمینان از کیفیت محصول و قیمت تمام شده‌ی آن است.
بطور کلی دان آماده و کامل طبق فرمول‌های تایید شده شامل کنجاله‌‍‌ی ذرت، سویا، گندم،مکمل‌های معدنی، و ویتامینه و اسیدهای آمینه میشود.
۲. تهیه دان با افزودن کنسانتره‌های موجود
روش دوم تهیه دان متوجه کارخانجات تولید دان کامل میشود؛ در این روش کارخانه‌ی تولید دان در واقع بخشی از ریز مغذی‌های موجود دان را از شرکت تامین‌کننده کنسانتره مانند تلاونگ که از اولین شرکت‌های تولید‌کننده‌ی کنسانتره برای دام و طیور است تهیه کرده و در مقدار مشخص به ذرت و سویا اضافه می‌کنند. این که کنسانتره دقیقا چیست و از چه موادی تشکیل میشود بماند برای بخش کنسانتره. در حال حاضر کنسانترهایی در ایران تولید می‌شوند، ۲%، ۲.۵%، ۵%، ۷.۵% و ۱۰% هستند. اما مرسوم‌ترین این تولیدات کنسانتره‌ی ۲.۵% است.
درصدهای موجود برای کنسانتره‌ها برای سهولت کار مرغداران در حین میکس کردن ترکیبات دان است. اگر مرغداری کنسانتره‌ی ۲.۵ درصد تهیه کند کافی است برای ساخت هر یک تُن دان یک کیسه‌ی ۲۵ کیلویی از کنسانتره‌ی ۲.۵% را به آن اضافه و با آن مخلوط کند. در ترکیب ذرت و سویا با کنسانتره یا دان متراکم شده، به جیره ای گفته می شود که تمام ریز مغذی هایی که برای رشد پرنده لازم است، تحت یک فرمول خاص و ، توسط تولیدکنندگان دام و طیور ساخته می شود. برای استفاده از چنین کنسانتره ایی اضافه کردن کنجاله سویا، ذرت، پودر صدف و نمک کفایت می کند. وقتی در دان مرغ مواد غذایی چون مکمل های معدنی و ویتامینی ، آمینو اسیدها ، کولین کلراید و … اضافه می شود، مطمئنا علاوه بر صرفه اقتصادی نواقصات جیره نویسی را به کمترین مقدار می رساند.
۳. استفاده از مکمل‌های ویتامینه و معدنی برای تهیه دان و جیره‌ی غذایی
بسیاری از مرغداران برای کاهش هزینه‌های خود در تهیه دان تنها از ترکیب ذرت و سویا با مکمل‌های ویتامینه و معدنی استفاده می‌کنند. در چنین جیره‌هایی علی‌رغم کاهش هزینه نواقصی وجود دارد که مرغ یا دیگر پرندگان را با کمبودهایی مواجه خواهد ساخت. مواد معدنی و ویتامینه فاقد اسیدهای آمینه و دیگر املاح یوده که یک دان کامل به آن‌ها نیاز دارد.
کنسانتره
پیش از این تا حدودی در مورد کنسانتره صحبت کردیم. تا اینجا می‌دانیم که کنسانتره جز لاینفک یک جیره‌ی غذایی کامل برای طیور به حساب می‌آید و حذف آن از دان می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به سلامت طیور وارد کند. كنسانتره طيور مجموعه‌ای متراكم از مواد اصلي مورد نياز جهت توليد دان است كه با استفاده از جديدترين اصول فن‌آوری تغذيه و بكارگيری فرمولی متعادل و در عين حال غنی تهيه میشود.
تلاونگ در اوایل دهه‌ی ۷۰ از معدود شرکت‌های ایرانی بود که به تولید کنسانتره برای طیور بخصوص مرغ گوشتی و تخمگذار روی آورد. یک کنسانتره با کیفیت که بر گرفته از تجربه و دانش متخصصین تهیه شده باشد می‌تواند علاوه بر حفظ سلامت طیور به بهره‌وری بیشتر آن‌ها منجر شود.
اما کنسانتره از چه موادی تشکیل شده است؟ بطور کلی کنسانتره از مجموع اقلامی مانند دی کلسیم فسفات، کولین کلراید، مکمل‌های معدنی و ویتامینه، اسیدهای آمینه مانند متیونین، لیزین و ترئونین و … تشکیل میشود.
مرغدار می‌تواند تنها با افزودن غلات، كنجاله سويا و ذرت و پودر صدف به کنسانتره ۲.۵% با کیفیت تلاونگ مناسب‌ترين فرمول دان را با صرف حداقل زمان تهيه نمايد. مرغدار با این کار از احتمال بروز اشتباه در فرمول‌‌نويسی و ساخت دان می‌کاهد.
فرمول مكمل ويتامينه و معدنی كنسانتره‌های تلاونگ به نحوی تنظيم شده است كه تمام احتياجات مربوط به طيور گوشتي نژادهای رايج در کشور را تامين خواهد کرد و مرغداران را از مصرف مكملهای تك ويتامينه در شرايط عادی بی‌نياز خواهد نمود.
واحد تحقيق و توسعه تلاونگ با بهره‌گير‌ی از يافته‌های علمی جديد و با هدف همگام شدن با پيشرفت‌های روز در زمينه تغذيه طيور، جهت غنی‌سازی محصولات، ابتکاراتی در فرمول كنسانتره‌های خود اعمال نموده است كه از آن جمله م‌‌توان به موارد زير اشاره كرد:
- غنيسازی مكملهای ويتامينه و معدنی كنسانتره‌‌ها
- استفاده از مولتي آنزيمهای تخصصی تا برحسب نياز از كنسانتره‌های حاوی آنزيمهای مخصوص ذرت ـ سويا و يا گندم ـ جو استفاده گردد.
- استفاده از آنزيم فيتاز به منظور تاثير بر روی افزايش قابليت دسترسی فسفر در جیره‌های غذایی.
- استفاده از آنتی اكسيدان در تهیه کنسانتره
مکمل‌های ویتامینه و معدنی
و اما مکمل‌های ویتامینه و معدنی. این دسته از ترکیبات ریز مغذی الزامی در دان طیور که از دیگر محصولات صنایع دان تلاونگ هستند از حیث قیمت و میزان ترکیبات بسیار حائز اهمیت هستند. ويتامين‌ها و مواد معدنی، عناصری هستند كه در بدن طیور تولید نمی‌شوند و بايد از طريق اضافه شدن به خوراک و مکمل‌های ویتامینه و معدنی دريافت شوند. مصرف مكملهای ويتامينه و معدنی بصورت روزانه می‌تواند تضمينی موثر برای برطرف كردن كمبودها تغذیه در طیور باشد.
نبود مکمل‌های ویتامنیه و معدنی می‌تواند تعادل جیره‌ی غذایی طیور را برهم زده و نهایتا موجب ایجاد تنش در دوران پرورش شود. در راستاي نيل به چنين هدفی شركت تلاونگ با تجارب چندين ساله خود در امر مكمل سازی و با بهره گيری از امكانات وسيع آزمايشگاهی و متخصصين فنی ، توانسته است به بالاترين كيفيت وكارايی در این امر دست يابد.
مكملهای طیور توليدي شركت تلاونگ شامل مكمل‌هاي ويتامينه و معدنی برای مرغ‌های گوشتی، تخمگذار و مادر میشود.